Na naszych oczach kształtuje się nowy typ gospodarki: gospodarka cyfrowa. Warunkuje ją trwające od ponad dwóch dekad przyspieszenie procesów cyfryzacji, czyli rosnące zastosowanie technologii cyfrowych przez przedsiębiorstwa, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe, pracowników, konsumentów i obywateli. „Rewolucja technologiczna i cyfryzacja stale zmieniają świat poprzez unowocześnianie tradycyjnych modeli biznesowych a niekiedy zastępowanie ich nowymi. To nieunikniony trend, który generuje popyt na nowe modele operacyjne, zwłaszcza w sektorze bankowym.”1 

Technologia w bankowości przełamuje bariery i śmiało otwiera drzwi przed nowymi dostawcami usług finansowych. Konkurencja ze strony startupów, gigantów internetowych i firm z sektorów pozabankowych, jak również coraz bardziej rygorystyczne przepisy zmuszają banki do przyspieszenia cyfrowej modernizacji. Wielu specjalistów uważa to za konieczność. „Według badań IBM Institute of Business Value (IBV), które zostały przeprowadzone wśród 3000 dyrektorów generalnych i pracowników najwyższego szczebla liderów sektora publicznego na całym świecie wynika, że 56% ankietowanych podkreśla potrzebę „agresywnego” dążenia do zapewnienia sprawności operacyjnej i maksymalnej elastyczności w rozwoju w ciągu najbliższych 2-3 lat.”2 

Gospodarka Platformowa 

Nowoczesne modele platform cyfrowych fundamentalnie zmieniają sposób w jaki przedsiębiorstwa będą mogły robić interesy i odnosić sukcesy w epoce cyfrowej. W przeciwieństwie do modeli tradycyjnych, platformy nie tylko tworzą i dostarczają produkty na rynek, ale także pozwalają na tworzenie sieci partnerów, którzy w oparciu o produkty dostarczają wartości dodane konsumentom końcowym. Platformy naruszyły działający sprawnie od lat, system tradycyjnych modeli biznesowych, a opowieści dotyczące najbardziej znanych platform stanowią ważny element mitologii cyfrowej gospodarki. Dla przykładu: Facebook stał się nie tylko polem do zrzeszania ludzi z całego świata, ale też doskonałym miejscem do rozwoju i promocji biznesu, Uber zrewolucjonizował myślenie o usługach transportowych, a Airbnb bezsprzecznie stało się konkurencją dla największych gigantów z branży hotelowej. „Mamy do czynienia z nowym ładem gospodarczym, który zależy od Internetu, jego użytkowników, danych i możliwości ich przetwarzania. Ekosystem, jaki jest tworzony przez platformy jest źródłem wartości dla wszystkich jego uczestników i ustala warunki, na których można uczestniczyć. Platformy wzmacniają też trend konwergencji pomiędzy branżami i wzajemnego przenikania się. Sprawdzają się w handlu, rozrywce i turystyce. Czy banki mogą funkcjonować jako platformy usług finansowych i nie tylko? Co mogą wnieść i jak z tego skorzystać?”3 

Z „World Retail Banking Report”4 opracowanego przez Capgemini wynika, że w przypadku nowoczesnej bankowości w nieodległej przyszłości standardem będą: szybkie wdrożenia, większa gotowość do podejmowania ryzyka biznesowego, a także upraszczanie do niezbędnego minimum i automatyzowanie procesów wewnętrznych. 

Regulacje prawne normujące funkcjonowanie otwartej bankowości 

Mówiąc o platformizacji w bankowości nie można pominąć wątku dyrektywy PSD2 i jej konsekwencji dla branży. Dyrektywa o usługach płatniczych zwana PSD2 (ang. Payment Services Directive 2) stała się kluczowym bodźcem dla rozwoju nowych rozwiązań na bazie tradycyjnych usług bankowych. Spowodowała zmianę dotychczasowej działalności dostawców usług płatniczych i banków, w kierunku modelu otwartej bankowości (ang. open banking) z wykorzystaniem interfejsów dostępowych API. „Zgodnie z dyrektywą PSD2 filozofia dostępu do rachunków płatniczych zmieniła się znacząco, ponieważ uprawnione podmioty trzecie (TPP) mogą w imieniu i za zgodą klienta uzyskać dostęp do informacji o rachunku (usługa AIS) lub zlecać realizację płatności (usługa PIS).”5 Można śmiało powiedzieć, że banki zostaną zmuszone do wdrażania ulepszeń czy innowacji i nie zadowolą się byciem jedynie źródłem danych – chcą zostać dostawcą użytecznych usług. 

Warto również wspomnieć, że w ślad za dyrektywą PDS2, Europejski Urząd Nadzoru Bankowego EBA ogłosił standardy techniczne i stwierdził, że rozwiązania takie jak screen scraping6 i web scrapping7 powszechnie stosowane przez wielu dostawców usług płatniczych na rynku europejskim, będą niedozwolone. Wcześniej, w Polsce rozwiązania te były zabronione przez Komisję Nadzoru Finansowego, ale mimo to wciąż były używane. 

Przyszłość bankowości  

Zmiany technologiczne stale postępują, a w sektorze bankowym będą rozwijane nadzwyczaj szybko. Początek lockdownu zmusił banki do reorganizacji działań i przejścia na tryb zdalny. Musiały one przystosować się do nowej rzeczywistości, otworzyły się więc na różne kanały komunikacji oraz przyspieszyły prace nad cyfrowymi rozwiązaniami dla wielu procesów, aby umożliwić klientom zdalną komunikację i zapewnić stały dostęp do usług przy zachowaniu kwestii bezpieczeństwa klientów i pracowników.  

Z treści raportu „The impact of artificial intelligence in the banking sector & how AI is being used in 2020” opublikowanego na łamach Business Insider8 wynika, że aż 75 proc. banków w strategiach rozwoju ujęło chęć zaimplementowania rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję (np. chat boty lub voice boty) i wdrożenie ich zarówno w obszarze administracji danych, jak zarządzaniu kadrami oraz tworzeniu linii biznesowych. Na popularności zyskiwać będzie udostępnianie nowych funkcjonalności w ramach rozwiązań chmurowych. 

Jeszcze do niedawna współpraca z bankami wymagała podpisywania papierowych umów i wypełnienia formularzy, a tym samym wizyt w placówce. Według badań PRNews za 2020 r., w Polsce jest już ponad 19 mln użytkowników bankowości elektronicznej i ok. 16 mln użytkowników bankowości mobilnej9. Co ciekawe, Polacy w kwestii otwartej bankowości największym zaufaniem nie obdarzają innowacyjnych i technologicznych podmiotów z grupy FinTech, lecz tradycyjne banki. Okazuje się, że na tle Europejczyków stanowimy pewnego rodzaju ewenement. Polacy są w czołówce narodów, które w kwestiach finansowych ufają raczej bankom, a nie innym instytucjom. Przekłada się to oczywiście na popularność bankowości elektronicznej i mobilnej.  

Sektor bankowy skupia, więc swoje wysiłki na świadczeniu usług online i mobile oraz na wykorzystywaniu otwartej bankowości. W ramach postępującej platformizacji banki idą w kierunku integracji z innymi bankami w celu stworzenia skonsolidowanego widoku i oferowania dostępu do rachunków z innych banków. Dzięki temu, bazując na zaciąganych danych będą mogły np. udostępnić uproszczoną ścieżkę do otrzymania pożyczki. Umożliwi to również wprowadzenie interesujących funkcjonalności jak przelewanie środków między bankami bez konieczności opuszczania aplikacji czy też scentralizowanie płatności, czyli możliwość opłacenia wszystkich swoich rachunków w jednym miejscu.  To już nie jest przewidywanie przyszłości – realizacja takich usług jest możliwa na wyciągnięcie ręki. Wykorzystując rozwiązanie takie jak Whizzapi, można wprowadzać szereg zaawansowanych rozwiązań zapewniając szybkie i optymalne połączenie z API bankowymi i wejście w świat otwartej bankowości bez konieczności uwzględniania różnic implementacyjnych pomiędzy bankami. Generalnie cel jest jeden – by klient mógł załatwić jak najwięcej swoich spraw w ramach bankowości online. Już teraz istnieją oczywiste przesłanki do tego, że banki w ramach platformy będą chciały oferować swoim klientom szereg usług nie-bankowych. Jest to proces, który już postępuje i powoli możemy obserwować jego efekty. 

Efekty digitalizacji 

Kto z nas nie chciałby mieć dostępu do narzędzia, które pozwala załatwić większość niezbędnych spraw w jednym miejscu? Począwszy od spraw urzędowych, przez ubezpieczeniowe a skończywszy na zamówieniu obiadu z restauracji i kupieniu biletów do kina. Brzmi nierealnie? Otóż nie do końca… Już teraz część bankowych funkcjonalności cyfrowych pozwala załatwić wiele spraw poprzez konto bankowe.  

Po pierwsze urzędy – bankowość online udostępnia wiele funkcjonalności, które umożliwiają załatwienie spraw administracyjnych w prosty i szybki sposób. Profil zaufany, czyli klucz do e-usług, bije kolejne rekordy popularności. Zgodnie z danymi podawanymi przez Ministerstwo Cyfryzacji w 2020 r.10 ponad 7 milionów Polaków skorzystało z tego rozwiązania. Usługę e-urząd oferuje wiele banków na polskim rynku, zapewniając tym samym swoim klientom bezpłatny dostęp do urzędów 24/7 Wystarczy zalogować się na stronę banku i wybrać opcję e-urząd, która przekieruje nas na bezpieczną stronę; https://obywatel.gov.pl, gdzie znajdziemy pełny zakres dostępnych usług online. W ten sposób można łatwo i szybko załatwić wiele spraw urzędowych.   

Kolejnym idealnym przykładem tego jak banki umiejętnie dostosowują się do wymagań rynku jest również udostępnienie usługi “wniosek 500+”. Rolą banku w tym przypadku jest umożliwienie złożenia wniosku w prosty sposób, który nie wymaga wizyty w urzędzie i wypełniania mnóstwa dokumentów. Nie weryfikuje on danych ani nie prowadzi dalszych działań w zakresie obsługi wniosków. 

Poprzez swoje konto bankowe można także założyć lub zawiesić swoją działalność gospodarczą, za pomocą zaledwie kilku kliknięć. Jak to możliwe? Finsav Open Your Business, będące w portfolio Savangard, to rozwiązanie umożliwiające założenie działalności gospodarczej przez profil bankowy. Bez stania w kolejkach do urzędów i wypełniania formularzy – teraz to jest możliwe. Założenie firmy online to jednak nie wszystko, poprzez platformy bankowe można zarządzać swoim przedsiębiorstwem z dowolnego miejsca na Ziemi. Wystawianie faktur, sprawdzanie płynności finansowej czy bezpiecznie przechowanie ważnych dokumentów to tylko kilka z dostępnych opcji. Są to nowoczesne i  elastyczne rozwiązania integracyjne, których efektem jest właśnie kompleksowa usługa bankowo-księgowa w chmurze. Savangard jako integrator systemów klasy enterprise dysponujący profesjonalnym zespołem z powodzeniem realizuje tego typu projekty dla swoich klientów. 

Po drugie – kompleksowa obsługa finansowa w jednym miejscu. Pod lupę weźmy kantory wymiany walut. Istnieje szereg okoliczności, które zachęcają do korzystania z usług kantoru online. Lepszy kurs, brak konieczności wychodzenia z domu i wypłacania gotówki z bankomatów czy też możliwość niższych kosztów raty kredytu w zagranicznej walucie – to zdecydowanie wystarczające argumenty, aby skorzystać z takiego rozwiązania. A co, jeśli można to zrobić nie opuszczając aplikacji swojego banku? Taką możliwość udostępnia już kilka banków na naszym rodzimym rynku.  

Banki tuż obok biur maklerskich to główny dystrybutor funduszy inwestycyjnych. Jednostki funduszy inwestycyjnych można nabyć także poprzez bankowość internetową. Szczególnie atrakcyjną formą nabywania funduszy inwestycyjnych jest ich zakup bezpośrednio z konta bankowego. Dlaczego jest to świetny pomysł? Przede wszystkim ze względu na wygodę – dzięki bankowości internetowej z dostępem do funduszy można jeszcze lepiej zintegrować finanse osobiste. Nie tylko środki bieżące, ale też oszczędności i inwestycje, np. na emeryturę, można mieć w jednym miejscu. Savangard dzięki zaawansowanemu zapleczu technologicznemu miał możliwość przygotować rozwiązania i realizować tego typu wdrożenia dla kilku polskich banków. 

I po trzecie – nowe usługi. Ostatnie miesiące znacznie przyśpieszyły proces cyfryzacji, ponadto wymusiły wprowadzenie nowych rozwiązań, które miały pomóc przystosować się do nowych okoliczności. Wraz z rozprzestrzenianiem się pandemii rząd przygotował pakiet rozwiązań dla obywateli zwany tarczą antykryzysową. W odpowiedzi na to banki wprowadziły funkcjonalność przyjmowania wniosków dla firm poszkodowanych w wyniku pandemii koronawirusa. Klienci banków w prosty i szybki sposób mogli zgłaszać wnioski o subwencję PFR za pośrednictwem swojego konta bankowego online. Zespół Savangard był doskonale przygotowany na taką sytuację – przygotował i z powodzeniem wdrożył takie rozwiązanie w bankowości elektronicznej kilku swoich klientów. 

Otwarta bankowość to proces cyfrowej transformacji ugruntowanego rynku finansowego. Dostępność większej ilości danych i regulacje dotyczące dozwolonego ich wykorzystania już teraz przynoszą wiele korzyści dla sektora finansowego. Banki bardzo dobrze zdają sobie sprawę, że bez nowych technologii nie mają co marzyć o ekspansji. Oczekują, że rozwiązania bankowości korporacyjnej będą wybiegać w przyszłość, nadążać za trendami i jeszcze bardziej łączyć wygodę z bezpieczeństwem. Jakich rozwiązań można się spodziewać w najbliższej przyszłości? – Z pewnością ta branża jeszcze nie raz nas zaskoczy. 

Perspektywy rozwoju 

W przyszłości trend platformizacji usług finansowych będzie się systematycznie pogłębiał. Proces związany z usługą finansową będzie stale obecny w świecie cyfrowym i będzie działał w tle, w sposób niemal niewidoczny dla klienta –czego przykładem może być narzędzie, które w ramach platformy umożliwia klientom wybór odpowiedniego dla nich używanego samochodu i jego zakup bez wychodzenia z domu. Platforma ma w sobie „zaszytą” usługę finansową. Klient kupując auto, może skorzystać z pakietu finansowania, np. pożyczki lub leasingu.  

Obecnie na globalnych platformach możemy wyszukać informacje, zarezerwować nocleg, zamówić taksówkę lub jedzenie czy zrobić zakupy – ale to nie wszystko, coraz częściej możemy też zrealizować płatności lub opłacić rachunki. Co to może oznaczać? Przede wszystkim to, że platformy odważnie wchodzą w sektor finansowy, zarezerwowany dotychczas głównie dla banków. Pytanie brzmi – kto to wygra? Fintechy, bigtechy czy banki? Czy przypadkiem nie jest tak, że w tej rywalizacji nikt nikogo nie musi „zjadać”? Pewne jest to, że każdy chce osiągać swoje cele biznesowe, więc konkurencja jest nieunikniona. Być może ta rewolucja cyfrowa, to tak naprawdę ewolucja, a poszczególne jej elementy nauczą się funkcjonować na rynku razem, bez konieczności eliminowania żadnego z nich. 

Przypisy:

  1. Saul J. Berman, Peter J. Korsten, Anthony Marshall: “Digital reinvention in action”, IBM Institute for Business Value, maj 2016, https://www-935.ibm.com/services/us/gbs/thoughtleadership/draction/
  2. IBM Institute for Business Value, C-suite Series: The 2021 CEO Study, Find your essential How to thrive in a post-pandemic reality
  3. Karolina Marzantowicz: „Architektura Banku Przyszłości – Banking as a Platform”, Wyzwania Informatyki Bankowej 2017, s.107
  4. „World Retail Banking Report 2020”, Capgemini
  5. Kamila Leżoń, „Otwarta Bankowość w świetle dyrektywy PSD2 – wyzwania i perspektywy rozwoju dla polskiego sektora FinTech”, 2019, s. 16-17
  6. Screen scraping to technika wydobycia danych z wyjścia innego programu za pomocą programu komputerowego (ang. screen scraper).
  7. Web scrapping to pobieranie danych ze stron internetowych za pomocą odpowiednio wyspecjalizowanego oprogramowania.
  8. „The impact of artificial intelligence in the banking sector & how AI is being used in 2020”, Business Insider 
  9. Raport „Polska bankowość w liczbach – III kwartał 2020”  https://prnews.pl/wpcontent/uploads/2020/12/polska_bankowosc_w_liczbach_IIIq2020.pdf https://www.gov.pl/